Stwardnienie rozsiane jest schorzeniem, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzeń struktur układu nerwowego. Choroba ta może przebiegać w postaci rzutów różnych dolegliwości przeplatanych okresami remisji lub być stale postępująca. Stwardnienie rozsiane należy do chorób nieuleczalnych, jednak istnieje kilka metod leczenia objawowego, w tym leczenie medyczną marihuaną.
Stwardnienie rozsiane, w skrócie SM lub MS, jest chorobą o podłożu zapalno-demielinizacyjnym. Występuje ona u ludzi w dowolnym wieku, najczęściej jednak rozpoczyna się u pacjentów między 15. A 45. Rokiem życia. Ponad dwukrotnie częściej na SM chorują kobiety. Na całym świecie cierpi na nią więcej niż 2 miliony osób, a w samej Polsce występuje u około 40 tysięcy osób.
Przyczyny SM
Mimo że pierwsze medyczne opisy stwardnienia rozsianego pochodzą z XIX wieku, to do dziś nie wszystkie aspekty tej choroby pozostają jasne. Dostępnych jest kilka hipotez dotyczących przyczyn patogenezy SM, aczkolwiek nie udało się jeszcze wyróżnić konkretnej przyczyny. Według specjalistów przyczynami choroby są uwarunkowania genetyczne oraz środowiskowe. Dowodem mogłoby być to, że stwardnienie rozsiane występuje częściej u pacjentów, u których w rodzinie już ktoś na nie chorował. Inne hipotezy dotyczą roli infekcji wirusowych, niskich poziomów witaminy D w organizmie. Zwraca się również uwagę na fakt, iż większym ryzykiem zachorowania objęte są osoby, u których istnieją już choroby o podłoży autoimmunologicznym, takie jak cukrzyca typu I czy schorzenia tarczycy.
Objawy SM
Objawami stwardnienia rozsianego są różnego rodzaju problemy o podłożu neurologicznym, do których dochodzi prze to, że komórki układu odpornościowego, takie jak limfocyty T i B oraz makrofagi, atakują własne struktury układu nerwowego. Skutkiem tego może być demielinizacja, czyli destrukcja osłonek mielinowych, astroglioza lub remielinizacja. Uszkodzenia mogą dotyczyć również oligodendrocytów, a poza tym może dochodzić również do destrukcji aksonów komórek nerwowych. W związku z pojawiającymi się w przebiegu SM uszkodzeniami dotyczącymi układu nerwowego u pacjentów pojawiać się mogą takie dolegliwości, jak:
- zaburzenia czucia (np. parestezje)
- zaburzenia równowagi
- upośledzenie chodu
- dolegliwości bólowe
- jednostronne zaburzenia ostrości wzroku
- objaw Lhermitte’a (polegający na tym, że po przygięciu głowy do klatki piersiowej pacjent doznaje odczucia, jakby prąd elektryczny przechodził przez jego ramiona i do dolnej połowy ciała, ku plecom)
- neuralgia nerwu trójdzielnego
- wzmożenie napięcia mięśniowego i związane z nim skurcze mięśniowe
- przewlekłe zmęczenie
- zaburzenia oddawania moczu i stolca
- dysfunkcje seksualne (np. zaburzenia erekcji u mężczyzn czy spadek libido u pacjentów obojga płci)
- upośledzenie pamięci, koncentracji i uwagi
- drżenia mięśniowe
- dyzartria
- zawroty głowy
- czasami objawy poprzecznego zapalenia rdzenia kręgowego
Leczenie SM
Niestety medycyna nie znalazła jeszcze sposobu na to, aby pacjenci dotknięci SM mogli powrócić do stanu pełnego zdrowia. Istnieją jednak środki farmakologiczne łagodzące dolegliwości stwardnienia rozsianego oraz takie, które hamują jego postęp. W przypadku rzutów, pacjentom podaje się preparaty glikokortykosteroidów, takie jak metyloprednizolon, deksametazon czy prednizon. W leczeniu przewlekłym natomiast stosowane są preparaty, których celem jest zmniejszenie częstości występowania rzutów oraz maksymalne opóźnienie przejścia schorzenia w fazę postępującą. Alternatywą dla leczenia farmakologicznego może być medyczna marihuana.
Leczenie SM a medyczna marihuana
W wielu krajach, w tym od niedawna w Polsce, lekarze mogą przepisywać konopie pacjentom ze stwardnieniem rozsianym i staje się to coraz bardziej powszechną praktykom. Skutki uboczne stosowania THC z różną częstotliwością dotykają niektórych pacjentów, potrzeba więc ciągłych badań w celu zrozumienia które konkretne odmiany medycznej marihuany i jakie sposoby przyjmowania działają najlepiej, z najmniejszą ilością skutków ubocznych.
Obecnie coraz więcej pacjentów dość komfortowo czuje się rozmawiając z lekarzami o terapii medyczną marihuaną, aczkolwiek większość personelu medycznego nie jest odpowiednio przeszkolona, aby bez problemu wypisać receptę lub monitorować przebieg terapii konopiami. Konopna przychodnia wychodząc temu na przeciw stworzyła system e-wizyt, podczas których porozmawiać można z lekarzem specjalizującym się w temacie terapii medyczną marihuaną oraz otrzymać na nią receptę, bez wychodzenia z domu. Zarezerwuj wizytę w klinice konopnej już dziś!
Badania
Pierwsze badania nad zastosowaniem właściwości kannabinoidów w niwelowaniu objawów SR przeprowadzono juz w 1994 roku. Jego uczestnicy palili marihuanę z THC o zawartości 1,54%. Spośród badanych kilkoro zadeklarowało poprawę samopoczucia, natomiast część skarżyła się na problemy z utrzymaniem równowagi.
W 2010 roku przeprowadzono natomiast badania, podczas których pacjentom podawano Sativex – lek na bazie marihuany. Sprawdzano wówczas jego skuteczność w problemach z nietrzymaniem moczu u chorych na SM. Badanie trwało dziesięć tygodni, a udział w nim wzięło 135 osób. Wyniki nie były jednak satysfakcjonujące – różnica między działaniem leku, a efektem placebo wykazało niewielką przewagę Sativexu. W podsumowaniu jednak naukowcy napisali, iż lek pozytywnie wpływa na problemy z pęcherzem.
Rok 2012 to kolejne badania. W jednych z nich sprawdzano wpływ palenia marihuany na objawy występujące u chorych na stwardnienie rozsiane. Do badania przystąpiło 30 osób. Wykazało ono skuteczność kannabinoidów w niwelowaniu objawów takich jak spastyczność, a także ból fizyczny. W grupie, która otrzymywała marihuanę nadmierne napięcie mięśni zmniejszyło się o 2,95 punktów (placebo 0,21), a ból o 8,27 (placebo 2,99) punktów. Niestety poza tym, w obu grupach odnotowano zmniejszenie się aktywności fizycznej pacjentów oraz zaburzenie funkcji poznawczych. Pacjenci skarżyli się też na wystąpienie działań niepożądanych w postaci zawrotów głowy (23%), bólu głowy (20%), zmęczenia (20%), nudności (11%), odczucia haju (6%), a także podrażnienia gardła (3%).
Inne badanie z 2012 roku, to ślepa próba, w której sprawdzano skuteczność ekstraktów z konopi w walce z objawami SR. W trakcie 12 tygodni uczestnicy dostawali konopie (144 osoby) albo placebo (135 osób). Grupa stosująca kannabinoidy, w porównaniu do grupy otrzymującej placebo, deklarowała odczucie praktycznie dwukrotnie większej ulgi w walce z nadmiernym napięciem mięśni.
W 2014 roku powołując się na dowody naukowe Amerykańskiej Akademii Neurologii, naukowcy stwierdzili, iż dotychczas przeprowadzone badania nie potwierdzają skuteczności palonej marihuany w niwelowaniu objawów takich jak ból, spastyczność, zaburzenia równowagi, a takze zaburzenia funkcji poznawczych. Natomiast, stosowany doustnie kannabinoid THC, według nich jest już w stanie poradzić sobie z bólem oraz nadmiernym napięciem mięśni. Zgodnie z ich opinią Sativex sprawdza się w zmniejszeniu subiektywnych odczuć spastyczności, bólu oraz w problemach z pęcherzem.
W 2014 roku opublikowano również wyniki badań sprawdzających wpływ palenia marihuany na funkcje poznawcze u chorych na stwardnienie rozsiane. Przebadanych zostało 39 pacjentów – 20 z nich paliło marihuanę, a 19 nie. Wyniki wykazały, że palenie marihuany w przypadku chorych na SM powoduje wystąpienie zaburzeń funkcji poznawczych. Uczestnicy spożywający kannabinoidy mieli też znacznie gorsze wyniki w testach sprawdzających sprawność intelektualną od uczestników ich nie przyjmujących.
W roku 2016 przeprowadzono internetową ankietę, w której badano wykorzystywanie zioła z konopi w niwelowaniu objawów stwardnienia rozsianego oraz choroby Parkinsona. W ankiecie wzięło udział 595 chorych, a ponad 40% przyznało się do używania marihuany, która ich zdaniem redukowała zaburzenia neurologiczne oraz zmniejszała zmęczenie oraz poprawiała pamięć i nastrój. Respondenci wspomnieli również o tym, że od czasu włączenia do terapii kannabinoidów udało im się zmniejszyć ilość leków, które przyjmowali dotychczas. W przypadku chorujących na stwardnienie rozsiane, działaniem niepożądanym były problemy z zachowaniem równowagi.
W 2018 roku opublikowany został artykuł, w którym przeanalizowano wpływ kannabinoidów na mobilność osób chorych na SM. W podsumowaniu można przeczytać, iż CBD sprawdza się jako skuteczny środek poprawiający zdolność przemieszczania się pacjentów. Mimo, że nie zauważono znaczących interakcji pomiędzy nim a innymi lekami, które chorzy przyjmowali, naukowcy podkreślają, że przed włączeniem go do terapii niezbędne jest skonsultowanie się z lekarzem prowadzącym.
W 2018 roku opublikowano również wyniki ankiety dotyczącej wykorzystywania marihuany w leczeniu stwardnienia rozsianego oraz poprzecznego zapalenia rdzenia. Wśród respondentów było 13 osób chorych na SM, a także jeden pacjent zmagający się z poprzecznym zapaleniem rdzenia. 93% badanych miało do czynienia z marihuaną, 77% było w trakcie leczenia kannabinoidami i wszyscy pozytywnie ocenili działanie marihuany jako środka niwelującego ból oraz spastyczność. Żaden z pacjentów nie wspomniał o wystąpieniu skutków ubocznych.
Podsumowanie
Stwardnienie rozsiane mimo ogromnego rozwoju nauki i technologii, do dziś nie znalazło skutecznego lekarstwa. Lista objawów z jakimi muszą mierzyć się pacjenci jest bardzo długa, a leczenie farmakologiczne przynosi dużo skutków ubocznych. Jak pokazują badania medyczna marihuana z powodzeniem może być wykorzystywana jako terapia alternatywna. Konieczne jest aby przeprowadzić więcej badań, jednak faktem jest, że coraz więcej pacjentów decyduje się na tę formę terapii, do której gorąco zachęcamy. Na pierwszą wizytę nie wychodząc z domu, umówisz się tu.
Źródła
- https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-nerwowy/stwardnienie-rozsiane-sm-przyczyny-rodzaje-objawy-leczenie-aa-JCSe-ZYkJ-ys5u.html
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20829244/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3394820/
- https://jnnp.bmj.com/content/83/11/1125.long
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4105254/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0965229917302340
- https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2018.00183/full
- https://n.neurology.org/content/90/15_Supplement/P1.421
